Amazônia: Parte I

Maandagmiddag, 6 februari 2023, 14:02, uitzicht op een klein binnenplaatsje in Manaus, Brazilië, de 'hoofdstad' van de Amazone. Zo'n 3 meter links van mij klust een man zonder shirt aan een grote blauwe motor, hij neuriet mee met John Cage's "Landscape" uit mijn speaker. De wolken geven de hitte een kleine pauze, en Jeane is onderweg terug naar haar huis, waar ik nu slaap, samen met een Venezolaanse familie allemaal in een kleine slaapkamer, sinds vrijdagavond: drie culturen, drie generaties, met zulke verschillende levens en iedereen leert van alles van elkaar... Zometeen gaan we naar de film, en morgen vertrekt de volgende boot verder naar het Oosten...

Op de boot droeg ik een slordig dagboekje bij me, dat vaak van pas kwam om alle geweldige en bizarre ontmoetingen te documenteren. Hierbij een greep uit die pagina's.

Dag liefboek,

Hola hey! Estamos en las Amazonas... Beetje een innerlijk conflict nu want ik wil graag Portugees leren, maar nu lees ik Freire in het Spaans. Oh ja, maar logisch mait, een beetje geduld we zijn hier net een dag. Afgezien daarvan!

Het is donker. Ben een leuke 24-jarige Japanse gast tegengekomen, zijn rode rugzak lag voor de mijne in de rij. Afgezien van de stoor punten als hij overal om lacht - toch cultuur; niet alles is grappig!? - is hij verder best wel gezellig, al maanden op reis, en ik mocht mijn hangmat naast de zijne hangen, toch fijn een kameraad. Hij heeft hele grappige reisfoefjes, zoals een of andere mug-afwerende armband, kleerhangers voor zijn sokken, en allerlei tasjes en ritsjes met handige dingen. Het klesten gaat wat stroef, maar een vriendelijke (en goed georganiseerde) ziel in de buurt is sowieso aangenaam, zeker in contrast met de bolle meneer zo'n meter rechts van mij, die ik misschien iets te snel bananenchips aanbood, waarna ik nogal onbedacht m'n nummer gaf en zijn blik veranderde. Wel is hij vloeiend in Spaans en Portugees, en misschien kan ik die consumerende blik van hem nog omtoveren in een gewone, vriendschappelijke buur, maar om die sfeer te veranderen is helaas toch zo moeilijk! Maar afgezien van al deze zij-gedachten, wappert de Amazonewind door m'n haren. De rivier is diep donkerbruin en de bossen zwart, de wolken magisch verlicht, en nog geen sterren. De wind wordt sterker... en ik dacht geen haast te hebben dit op te schrijven, maar toch wel, het waait harder en de lichten zijn uit. Morgen verder! Samenvatting: Blij, vrij, avontuur, liefde voor de natuur en het zelf leven. Obrigada.

Het is dag 2. 1 februari 2023, en mama is jarig, iets dat wel bijna op een andere planeet lijkt te gebeuren . De wereld is gekrompen tot deze blauwe boot, waar we nu al meer dan 24 uur op vertoeven. Elke stop met meer mensen, en ik denk dat er ondertussen al zeker 400 mensen in hangmatten, naast, boven en door elkaar heen geïnstalleerd zijn. Alles gaat eigenlijk onverwachts soepel en normaal. Het hele proces gisterochtend was wel veel wachten en zweten, maar na de ellenlange rij bij de paspoortcontrole bleek dat te komen door twee jonge twintigers in politie opleiding die zéer rustig hun werk deden, genietend van hun airco in contrast met de mensenmassa, inclusief vermoeide ouderen en huilende kinderen buiten de deur. Ik loop door de vroege middaghitte een zandpad in en vind tot groot geluk een grote fles water. Vanochtend hobbelden we om 7 met Orlando Brazilië binnen, waarna we redelijk soepel een ticket scoorden om terug te gaan voor m'n postpakket, vervolgd door een uitnodiging voor ontbijt met Orlando (veel gefrituurd deeg en kaas), zoete koffie, geld wisselen, fruit kopen - deze laatste stops in Colombia -, en dan écht een afscheidsknipoog naar Colombia, nu officieel Brazilië in, om bord en bestek voor de bootkantine te scoren, om verhit en voldaan aan te komen bij die onmogelijke rij waar ik het net over had. Na 1.5 en zo'n 5 meter beweging verder tikt Orlando ineens op m'n schouder, we hadden al afscheid genomen, met foto, een "te quiero" en sentimentele hand op z'n hart, terwijl hij me verzekerde dat ik écht terug zou komen... En dat hij daarvoor zelfs van plan zou zijn in een mijn te gaan werken om mijn ticket te betalen (pardon?). Hij is meer dan een uur op en neer gereden om me een stuk watermeloen te brengen! Nou ja. Lieve man, maar ook blij dat ik verder ga. 

Ik ontmoet in de schaduw achter het gebouwtje twee heel typische wit-roze Britten, overduidelijke mega-gringo's, naast een Duits vriendenkoppel dat niet praat, mijn toekomstige Japanse buur, Ken dus, en dan nog een soort bizar ogende Tarzan-Indiana Jones Amerikaan (?) die een Oostenrijker blijkt te zijn, en een Hongaar die hiervoor in Chili en Zwitserland woonde, en ohja, die gestoorde blondine, 18 gok ik, die hysterisch met haar gigantische tas rondjes rent. In totaal zijn er nu dus 9 van de ongeveer 400-500 (zeer moeilijk in te schatten) boot-bewoners niet lokaal, en opvallen doen we zeker, al blendt alles prima in en is men vooral druk met zich vervelen in de hangmat. Eenmaal op de boot is er een semi strenge politiepost (het moest gezegd, hier heb je als glimlachende vrouw wel echt voordeel), en dan het dek op! Al snel hangt mijn hangmat, de gringo's ben ik kwijtgeraakt. Naast mij installeert een snurk-achtig uitziende man, en rechts het enige type hier dat er echt uit ziet als een verwarde piraat; een vers litteken achter z'n linkeroor, een jaap van zeker zo'n 10cm lang met grove hechtingsteken, vreemde ogen, en een te harde lach. Hmm... Ik ga even boven naar het uitzicht koekeloeren, en het dak blijkt dicht, maar de tweede verdieping... daar is Ken! Grappig hoe een 'bekende', oftewel iemand die je een minuut gesproken hebt, ineens al als een veilige haven kan voelen in het veranderlijke en soms vreemde landschap van reizen. Na even twijfelen of ik voor de iets minder lokale ervaring ga, verhuis ik toch mijn hangmat naar boven. Een goede overweging, blijkt later, al is het uiteindelijk overal warm, vol gezellig, en heel heel veel. Rond 2 varen we weg, zware toeters vieren ons afscheid, ik loop wat rond, test de hangmat-bungel-span, check de kiosk (koekjes, hamburgers, frisdrank), maak wat foto's, en dan... Half 3. Wat nu? Jeetje wat veel niksigheid! Het uitzicht is een brede rivier, een groene strook jungle, de hangmatten wapperen loom, mensen turen over de reling, sommigen zullen de hele reis lijken te slapen. Dit wordt best een lange reis eigenlijk... Een koude douche met bruin Amazonewater biedt veel verfrissing, en er hóeft natuurlijk ook helemaal niks! De zonsondergang valt vroeg, het avondeten is vleessoep en slap brood (slap brood dus, met een warme tomaat gelukkig!), de lucht is wit-blauw-roze, en niet veel later gaan de lichten uit, waarna we een sloom-varend onderdeel worden van de nachtelijke Amazone harmonieën... 21:00 is hier de onvrijwillige bedtijd, en dat vindt iedereen prima. 

Dan dus, vandaag. De nacht was onrustig, allerlei stops in kleine Amazone dorpjes, met telkens weer wat hangmatten erbij, en het past! Men is dit gewend. Het is best afgekoeld, mijn starende buur wil me per se zo'n dekentje geven, ik wil dat niet. (Moet stiekem wel lachen om de situatie en zijn lompe avances). Om 6:30 komt het ochtendlicht door het blauwe zeil heen, en de trap brengt ons omlaag naar het ontbijt. Een soort maiscake, rijstepap, meer slap brood en zoete koffie, zeer zeer zoet. Het is energie! Houd ik me voor. Ik maak kennis met de eerder genoemde Hongaar, groet de Britten, klets wat met een bijdehand meisje (of ohja, was dat alweer gister?), ze heet Mari-Belli. En dan komt Alexandre naar me toe, die man die me in de ontbijtrij al begroette. We kletsen wat en ik zie de kans: Portugees leren! Er volgt een totaal spontane les, ik vraag ongeveer alle werkwoorden die ik kan bedenken, en we maken aantekeningen in m'n schrift. Ook staat hij erop me in Manaus rond te leiden (situatie van ja zeggen, nee doen), geeft me z'n visitekaartje, en een pen en blocnote van z'n bedrijf, en als ik zeg "eu sou vegetariana", schrikt hij. Oh nee, wat erg voor mij! We meren net aan bij een dorp en zonder na te denken volg ik hem de kade op. Fruit kopen. Via via worden we steeds verder weg gewezen, naar de Mercado, maar oh god, wat als de boot al gaat? Stress bestaat hier echter nóg minder, "doe eens rustig joh", straalt hij uit, en ik word getrakteerd op bananen, tomaten, en een angstaanjagend uitziende bruine vrucht, een soort roestige kogel. Ik mompel en giechel wat "obrigadas", en als we over de buigende loopplank terug de boot op springen, galmt de toeter een paar minuten later, net op tijd voorbereid op meer vleessoep taferelen... We vervolgen de Portugese les achterop het dek, en het is een groot feest - links wordt een bordspel gespeeld, een paar Brazilianen staren ons gefascineerd/verward aan, en ik pen driftig door op de Portugese grammatica. Op gegeven moment stroomt mijn hoofd een beetje over, net als de blik van deze Alexandre, ik roep een "Muita obrigada, ciao!" en duik de hangmat in. De rest van de ochtend is wat lezen uit Paulo Freire's boek over pedagogie en hoop, zeer toepasselijke brug voor vandaag en komende maanden, ontdek een yoga plek beneden helemaal voorop achter de vrachtwagens, glimlach naar de fotograferende Ken, en rond 11 start de lunchrij al. Lunch is rijst, pasta, bonen, sap zoeter dan suiker, en een zwoele middagwind.

En dan wordt het tijd voor de tweede ontmoeting van de dag, met Jeane, een sterke vrouw die me recht aankijkt met een grote lach. Hoi hoi, lachen we, en in het Portugees fluistert ze dat ze militair is, op vakantie, dat ze net uit Tabatinga komt, waar ze 4 jaar zonder terugkeer naar huis (Manaus) heeft gewerkt, en onder andere 5 maanden in het militaire ziekenhuis woonde waar ze de administratieve leiding had tijdens de pandemie... Ze houdt van Brazilië, haar baan, het avontuur, alleen zijn, maar ook zingen en dansen, dat gaat ze nu eindelijk weer eens doen. We kletsen over van alles, en voor ik het weet ben ik uitgenodigd bij haar te slapen bij aankomst vrijdagavond, hebben we nu al 4 dansbars op de planning, Het Theater, het mooiste plein van de stad, twee stranden en rond toeren op haar motor. Eindelijk een vrouwelijke gids en vriendin, dat werd tijd, en dan ook nog eens een militair die in een ziekenhuis werkt! We spreken over van alles, oefenen Portugees, tekenen de kaart van Brazilië en mogelijke routes, afstanden, ze knikt en zegt dat alles mogelijk is, gewoon voorzichtig zijn en genieten, want avontuur, daar leven we voor! De deken van de namiddag is aangekomen bij onze boot, en ik ben verbaasd, maar blij met dit nieuwe plan dat op m'n pad is gekomen (en nog veel meer op het pad gaat brengen). Bij een Braziliaanse militaire op de bank logeren! Nu is het echt wel siësta tijd, we hebben nog zo'n 48 uur op deze boot, en ik ga proberen in ieder geval de ontmoetingen te documenteren, oh haha, wacht even, mijn starende buurman raakt weer eens m'n arm aan. Een intermezzo - met ontbloot bovenlijf hangt meneer uit z'n hangmat. "Alles wat jij schrijft, zit dat in je hoofd? Je moet een boek schrijven, over reizen... Veel mensen denken misschien dat je hier komt om verliefd te worden, of zij op jou, maar dat hoeft helemaal niet toch? Ik bedoel, ja, je bent een mooie vrouw, maar ik bekijk je niet zo hoor, gewoon als vrienden toch? Wat meer bescheidener mensen zijn namelijk veel interessanter..." Tussen al deze opmerkingen zeg ik beleefd "si", en ik vind het wel een vermakelijke nieuwe strategie. "Ik laat je lekker lezen nu hoor" zegt hij royaal. Dankjewel, lapzwans! (Na de bootreis zal ik nog af en toe berichten krijgen met 'Bom dia' en veel roze en paarse hartjes). 

De komende dagen wordt het even uitzoeken hoe ik verder ga na de boottocht naar Belénm, maar voordat ik daar teveel over lig te malen in de hangmat (veel maal-tijd), gaan we dit weekend dus op avontuur op Jeane, met bijna een militair schema aan activiteiten, op de goede manier, dat wordt ongetwijfeld een groot contrast met het eindeloos niksen op de boot. Alexandre zei trouwens dat zijn familie bang was dat we door piraten gekidnapt zouden worden, maar wat heb je eraan om daaraan te gaan denken. Wel valt de boot soms stil, door een van de drijvende bomen die de motor blokkeert. Jeane is telkens super alert en rent dan naar de reling, om zich (in mijn hoofd) gereed te maken voor het tackelen van een aantal piraten, een leuke fantasie op de toch wel veelal (mooie! maar) eentonige bruin-groene horizon.

In de namiddag komt Andrei naar me toe lopen, en vraagt wat ik lees. Deze witharige Pool was eerst globetrotter en verhuisde toen naar Australië, waar hij al 40 jaar woont en dus 76 is. Hij presenteerde zichzelf als een Australiër en dat was verwarrend met zijn opvallende accent. We raken snel aan de praat en ontdekken allerlei overeenkomsten; hij studeerde recht en politiek, wilde altijd piano leren spelen, wat Engelse hoorn en toen accordeon werd. Hij glundert als ik mijn halve levensritme samenvat, en zegt dat hij dat "admiret" en of ik alsjeblieft niet teveel van mijn pad wil gaan afwijken. Een vriendelijke man met een interessant, rustig gesprek, dat is best een tijdje geleden. Vervolgens sluit Jean zich aan bij het gesprek, en terwijl we de dichterbij gekomen bomenkrans in kijken spreken zij en haar Colombiaanse vriendin Veronica over journalisten die in deze selva verdwijnen, waarvan er éen vorig jaar levend uitkwam, maar wel met een afgehakte piemel, omdat hij seks had gehad met een inheemse vrouw. Levend en wel is hij dus terug gerend en wist hij een boot aan te houden. Er zijn nog meer horrorverhalen die 'la militara' met veel genoegen in het spaans-portugees (Portuñol) deelt, en we turen de wildernis in. Tja, we lezen allemaal wel eens die nieuwsberichten... Nu even snel bidden dat het avondeten vlees apart heeft gehouden!

P.S. Dat van relaxter als vrouw reizen neem ik natuurlijk terug. Tuurlijk, leuk dat mensen zich uitsloven en dingen betalen, maar het in ruil daarvoor "geconsumeerd worden", continu die glijdende, hijgerige ogen, nee bedankt. Al is wat me zojuist vooral verdriet deed misschien wel meer de gewenning, het schild, het oogcontact vermijden met zoveel mensen die waarschijnlijk ontzettend gezellig zijn. Maar verder kijk ik heerlijk uit over de Amazone en ben ik blij.

Ondertussen is het alweer vrijdag 10 februari, 07:27, in de hostel tuin van Alter do Chão, een caribisch dorpje in de Amazone. Zometeen met een leuke Braziliaanse naar de haven van Santarém, en toeval wil dat zij naast het Rembrandtpark woont! De wereld wordt elke dag groter en kleiner. De Amazonereis split ik op in meerdere blog delen, er gebeurde teveel interessants. Zometeen start de derde en laatste boot-etappe, naar Belém, nog drie dagen dobberen en hangen, verslag volgt later. Até pronto!