Geluiden achter stiltes, schaduwen achter uitzichten, en indrukwekkende vrede

6 januari 2023 - San Bernardo, Colombia

Vrijdagmiddag, 6 januari 2023, 12:04, een dag vol energie in beweging, en toch stilte. Het voelt als een zondag, een aantal kunstenaars zijn vertrokken, Mateo staat bonen te koken voor de lunch, de tafeltjes op het terras trillen na van de ontbijt gesprekken over wapenbeleid en problematiek in de VS, en daarvoor over de kunstige dagen hier, de zon en bloemen bieden welkom contrast, we genieten na van de vier uur durende expositie en presentaties gister, rugzakken worden dicht geklikt, de zoveelste pot koffie staat te trekken, de oranje-witte katten huppelen om elkaar heen. Absoluut de 6 januari met de mooiste uitzichten in mijn leven tot nu toe (in meerdere opzichten). Dag 20 in kunstenaars residentie ArteSumaPaz. Status: Twee piano composities op basis van collages en bijbehorende partituren, live optredens, een half boek over muziek psychologie, veel aantekeningen, foto's, videos, creatieve gesprekken, Tarot lezingen, workshops van fotografie tot Qi Gong, gestelde en gedachte vragen, wandelingen, lokale kerst- en oud en nieuw vieringen, af en toe een kampvuur, motor avonturen achterop bij kok Mateo, fascinerende kunsten uit Canada, Engeland, Australië, VS, Duitsland en Colombia, filosofeersels over muziek-politiek-cultuur-leven- en karakters, felle zon, harde regen, luide vogels, reflecties vooruit, en achteruit, en dat alles omarmd door het weelderige kader aan groene bergen dat me nog iedere ochtend raakt, gelukkig te adembenemend om te wennen...

Het ritme hier heeft zich gevormd, ik zou hier al maanden kunnen zijn, en Medellín voelt verder weg dan ooit. De laatste weken voelen als een grote gehele ervaring, vol zonnige ochtenden, met trainen in de "aerial silks" en ontbijt met veel papaya op het terras, de dag die langzaam over de bergen trekt, de lekkere geur van de schilder studio, de tijdloze uren achter de piano, elke dag wel even verzoenen met de toetsen, een "piano-marathon" die ik nooit heb ervaren en misschien wel nooit meer zal gaan meemaken, en vooral fascinerende karakters, kunstige levens met mentale bibliotheken aan ervaringen, waar de meesten ook heel actief bewust mee bezig zijn. Wat heeft ons allemaal hier samen gebracht, hoe verhouden we onszelf tot onszelf, elkaar, hier, thuis, in Colombia, tot de wereld, wat is het nut van kunst, hoe drukken we onszelf uit, hoe vertaal je emotie, in kleur, geluid, welke vragen delen we, waarin verschillen we enorm? Verschillende generaties en jeugden, soms denk ik dat we niet verschillender kunnen zijn, en dan besef ik weer dat het toch een grotendeels zeer gelijkgestemde groep is. Bloemen, vogels en vlinders sieren de dag, en de kunstenaars verhouden zich tot elkaar in steeds nieuwe formaties, sommigen met (nieuwe) partners, we delen in de commune, een bonte familie, het voelt vertrouwd en eigenlijk kennen we elkaar helemaal niet, maar toch voelt er een diepe connectie. Met Charley spreken we over daten met de lokale mannen hier, over dansen, tango, het eeuwige reizen, de rijkdom van nieuwe culturen, die eindeloze zoektocht naar balans, je eigen cultuur, normen en waarden, eventuele frustraties met "het andere", en tegelijkertijd die diepe fascinatie voor latino culturen, de warmte, de levensinstelling. Ook spreken we over de spanningen in de groep, want ondanks de harmonie en gezelligheid spelen er allerlei micro-conflicten, waar ik me verder niet teveel mee bezig houd. Het blijft een sociaal experiment. Dan spreek ik af en toe met Seb(astian), een Canadese filmmaker die niet meer van film maken houdt, hij tekent nu allerlei mythische, fantasie achtige personen, leest tarot kaarten, en bleek hiervoor een Porno editor te zijn - ook is hij een getraind acrobaat in de ringen. Camila is nieuw, een breedlachse Britse "sign artist", ze schildert met Zweedse natuurlijke verf, en speelt in een gypsy bandje, viool! Dus we wisselen piano en viool kennis uit, de eerste les was voor ons beiden fascinerend. Ze deed mijn piano les met Brenna, een bijzondere vrouw uit de VS die al veel te verduren gehad heeft, en prachtige kunst maakt van oud foto papier, dat we samen ontwikkelden met plantjes, bloemen en zonlicht van het terrein.

Davin en Diana zijn ook aangesloten, een gouden koppel uit Kansas City, beiden kunst docenten, Davin een indrukwekkend schilder en Diana een video artiest, die onder andere de lokale muziekcultuur van Mauritanië onderzocht, en een van de oudste traditionele drums heeft vastgelegd in een adembenemende documentaire, die nu is opgenomen in het nationale curriculum voor cultuur- en muziek educatie voor de Mauritaanse jeugd, in samenwerking met een gedreven organisatie die elke zaterdag muzikale repetities en jeugdorkesten samenbrengt, en weer samenwerkt met UNESCO. Diana spreekt ook het Criools dat daar wordt gesproken, een soort mix van Engels, Frans en wat Afrikaanse talen, en er blijken interessante parallellen met het Papiaments te bestaan! Haar fascinatie voor kleinere talen, en de combinatie met oude muziek- en dans culturen, en hoe dat dan vast te leggen met verschillende audiovisuele technieken, levert eindeloos interessante gesprekken op. We spraken vanochtend ook over het wapenbeleid in de VS, en over een aantal van hun gestoorde buren die af en toe gewoon wild in het rond schoten, zo vertelde Davin. Ze hebben drie jonge dochters, en ik kan me niks voorstellen bij die realiteit... Bij de kunst presentaties hebben ze boeiende commentaren, en ik voel me soms net in een soort Stanford art school; je kunt veel over amerikanen zeggen, maar spreken kunnen ze als geen ander. Diana experimenteert met klankvorken en wazige foto's van zon-processen, en heeft goeie feedback op mijn composities, vooral gisteravond, toen ik het tweede werk, "Shadows behind views" - over de schaduwen van de uitzichten hier, en over de schaduwen in mijzelf - , optrad in het late namiddag licht, op een rood tapijt tussen het hoge gras. Ook gaf Diana een Qi Gong les, een soort basis vorm van martial arts en Chinese leer waar de Tai Chi weer uit is ontstaan. Dit weekend is verder nog Denis aangesloten, een DJ en illustrator uit Berlijn, die ooit een gigantisch muziekfestival organiseerde op een Kaapverdisch eiland, waar toen niemand kwam opdagen. Hij is vooral te spreken over de geweldige muziek scene in Rotterdam (die moet ik nog ontdekken) en had lang een radioprogramma over wereldmuziek, en specifiek de muziek in Mali blijkt een heel nieuw universum te zijn. We praten urenlang over de diepe sociale en politieke wortels van muziek, en hij heeft een prachtige documentaire met 400 jaar aan muziekgeschiedenis van Colombia laten zien, die we half dansend keken bij zonsondergang. Nóg beter wordt weer bevestigd hoe centraal, belangrijk en vormend de muzikale tradities en ontwikkelingen hier zijn geweest, en aan de hand van de muzikale evoluties en revoluties zien we de Afro-Caribische invloeden voorbij komen, instrumenten die elkaar inspireren, geluiden, nieuwe genres, een muzikaal spektakel wat weer herbevestigt hoe krachtig, positief en vredig muziek is, als wereldwijde taal, met of zonder woorden. 

Na een kerstmis van vooral wild dansen in een lege discotheek in San Bernardo, met "Pitirri", de lokale chauffeur, en een oud en nieuw met nogmaals dansen, dit keer onder de sterren naast het kampvuur op het terras, met vuurwerk aan de horizon, was 1 januari een welkome eerste dag van een rustige maand. Na het eten klommen we met de groep richting de muziekstudio, het pad verlicht door vuurvliegjes, waar iedereen rond de piano en kaarsen ging zitten, naast de uitbundige percussie- en handpannen collectie. Ik had iedereen uitgenodigd voor een meditatie concert bij kaarslicht, om te reflecteren op afgelopen jaar, te ontspannen, om met nieuwe creativiteit het komende jaar te betreden. Na de eerste akkoorden zag ik sommigen met ogen dicht, zittend, liggend, in omhelzing of alleen, een aantal maakten aantekeningen, en Katie gaf me achteraf een soort kleurige bladmuziek improvisatie van de klanken die tot haar spraken, ik hoorde iemand snikken, er werd getroosd, en een soort magisch samenzijn verbond de ruimte. Richting het einde doofden de laatste kaarsen, en dit was voor iedereen denk ik wel een nieuwe ervaring, live muziek zonder enige verlichting - ik had het geluk de laatste nummers het best te kennen, met een improvisatie waar geen fouten in konden bestaan. Het slotakkoord maakte uiteindelijk langzaam ruimte voor iedereens ademhaling. Een intieme en speciale ervaring om met deze groep te delen, en ondertussen zelf af te dwalen in gedachten aan het afgelopen jaar, met maar een maand in Nederland, en over het volgende jaar, dat weer in allerlei, nog vooral onbekende banen geleid zal gaan worden...

Afgezien van wat taakjes als onkruid wieden en plastic recyclen (wat door een Bogotaans bedrijf tot bakstenen voor huizen wordt omgezet), waren er vooral allerlei dingen gaande, en gistermiddag was daar de derde "Open Onces", de wekelijkse presentatie van ieders werk. Katie en Harry, het stel uit Zuid-Londen, delen hun schetsen, Katie ontzettend grappig als ze is met een soort kinderlijke maar vlotte spotprenten, en Harry met zijn Linoleum etsen, en zijn korte filmpje dat hij met zijn Drone opnam, vliegend door wolken en bergen, zie je ons in de verte tussen de studio's bewegen. Met Harry en Davin vormden we de afgelopen dagen een bandje om een jam op te nemen, een muzikaal-vrije improvisatie van "Guajira", lekker luie ritmes uit Cuba, op piano, percussie en gitaar. Na het bewonderen van een aantal van eerder genoemde schilders is het tijd voor mijn optreden. Ik speelde over schaduwen en lees ter intro een kort stukje 'spoken word' voor over het creatie proces, de locatie hier, mijn persoonlijke zoektocht, met als hoofdvraag wat er toch zo boeiend is aan dit uitzicht, waarom velen het in hun kunst verwerken, wat voor metaforen schuilen er in die bergen en hun schaduwen? Het wordt stil, de vogels zingen voorzichtig mee, en halverwege zie ik iemand weglopen. Later op de avond in de keuken, onder de witte lichten die galmen over de zilveren keukenbladen, vertelt Josie - een Australische experimenteel filmmaker en dichter - me dat ze te emotioneel werd, en in de hangmat was gaan liggen. Ikzelf was ook redelijk geraakt door de hele bedoeling, en het concert, dat maar 7 minuten duurde, bleek een soort reis te worden waarin iedereen naar andere hoeken uitvloog, met bijzondere commentaren en vragen achteraf, waaronder de suggestie om de vers geschetste bladmuziek in te lijsten als kunst op zich. We hebben beeld en geluid opgenomen, daar komt binnenkort nog resultaat van online.

Vandaag werd er ook nog wat nagesproken over onze dagtrip op woensdag die ik had georganiseerd. In een authentieke blauw beschilderde "Chiva" met een deel van de groep, die voor het eerst het 'echte Colombia' zag, in plaats van de kunstenaars utopie, werd er verwonderd over de verre valei uitgestaard, met de up-tempo salsa plaatjes schel door de speakers - inclusief een video clip op een uitklapbaar schermpje. We kwamen langs een hele diepe klif, waar "de duivel ooit een rots tussen had gegooid", waardoor een natuurlijke brug was ontstaan, met op de ruige muren in zwarte stift de geschiedenis uitgeschreven. Mateo vertelt dat ze hier vroeger de lijken van het drugsgeweld in gooiden, een bizar gegeven bij het magische groen-gouden licht van de planten en de rivier daar onder in de verte... We vervolgen naar een familie restaurantje hoog in de bergen, een verrassend tentje met allerlei antieke details, om daarna met Camila en Harry boven op het dak van het busje te klimmen, takken en bomen ontwijkend, voor een korte hike naar de allergrootste waterval die ik ooit heb gezien. Na een glibberige manoevre zijn we al snel doorweekt van al het opstuivende water, dat met duizenden liters tegelijk van heel hoog bovenin naar beneden dondert. Het schuine zonlicht creeërt een regenboog van 360 graden, ook iets dat ik voor het eerst meemaak. We staan met wijd gespreide armen en zien het als een 'nieuwjaarszwem'. Bij zonsondergang komen we aan bij La Chapa, een uitzichtpunt over de hele vallei van Pandi, de zon is oranje en balanceert boven de laatste wolken, er klinkt Merengue muziek, families drinken een biertje, en er is vrede. Zo'n 15 jaar geleden kon je hier vaak niet alleen over het lokale dorpsplein, en het recente verleden lijkt in contrast met nu voor een soort actieve vrede en dankbaarheid gezorgd te hebben, of ook, zoals Peppa laatst zei, eigenlijk voor enorm conflict vermijdend gedrag (je ziet hier nooit iemand de stem verheffen of streng toespreken, alles gaat met een soort vriendelijkheid die jaren lang op pauze heeft moeten staan). De weken hier doen me vaak vergeten wat voor harde, mooie maar vaak zeer confronterende contrasten ik in Medellín voor de kiezen kreeg. Aan de andere kant besef ik goed dat de volgorde, het contrast van nu hier zijn na die eerste maanden daar, waarschijnlijk voor een veel hogere waardering van de rust hier zorgt. En tegelijkertijd groeit er een herwaardering voor het sociale muziekwerk dat ze in Medellín doen, waar ik even deel van mocht uitmaken, de Iberacademy, al de studenten, docenten, het educatie netwerk, alle energie en positiviteit ondanks de omstandigheden, en ook Movimiento Manglar daar hoog in Bello Oriente, ik zie het gehele plaatje nu meer op afstand, in perspectief, en langzaam komen zo de contrasten van bewonderenswaardigheid voor de projecten daar nog meer tot hun recht.

En verder... Er valt nog zoveel te vertellen, maar het internet is (gelukkig) slecht, en het dagelijkse leven hier is te mooi, te natuurlijk, voor meer tijd achter de computer. Ik ben hier nog wel een paar weken, met meer muziek, boeken, vooruit- en achteruit denken, en vooral niet verder peinzen over dingen die onnodig zijn. Eind van de maand zie ik Daria, een vriendin, in Bogotá, en kort daarna zal ik doorvliegen naar Leticia, het zuid-oostelijke puntje van Colombia, grenzend aan Brazilië en Peru, om mijn tocht naar de diepe aderen van Brazilië te gaan starten, bungelend in een hangmat. Als het zover is deel ik de volgende details, en nu wordt het vooral taak een extra batterij en geheugenkaartje te vinden om de contouren van dat avontuur voor mijn lens te krijgen. Mateo rinkelt de lunchbel, dat was het weer even voor nu!

Veel liefs vanuit de tropische, inspirerende bergtoppen van ArteSumaPaz, en opdat 2023 voor iedereen een jaar mag zijn van positieve creativiteit, vrijheid, vol vruchtbaarheid, avontuur, nieuwe ontdekkingen, de muziek van stilte, de taal van muziek, van stilstaan bij het waardevolle en doorlopen voorbij dat wat ons weerhoudt, van dankbaarheid voor contrasten, voor schaduwen die de zon uitlichten, diepe liefde voor alle familie, en vrede, die we om ons heen mogen hebben, voor alles dat we wel hebben, wel mochten meemaken, kunnen en willen dromen, nieuwsgierigheid, naar nieuwe culturen, gesprekken, verbinding, samen zijn en willen helpen, en vooruit kijken naar al het positieve dat zich kan gaan ontwikkelen...

Link naar compositie "Sounds / Behind / Silence"https://www.youtube.com/watch?v=H8QS97bdA3w 

Foto’s